“Aholi” – bu aholini ro‘yxatga olishning aniq paytida belgilangan mezonlariga javob beradigan muayyan geografik birlikka taaluqli shaxslar to‘plami;
Milliy ehtiyojlarni qondirish maqsadida mamlakat aholining turli guruhlariga qiziqish bildirishi mumkin. Aholining milliy toifalariga murojaat qilish uchun bunday malakali xususiyatlardan foydalanish tavsiya etiladi, agar iloji bo‘lsa, xalqaro miqyosda ishlatiladigan qiymatga yaqin bo‘lishi kerak.
“Ro‘yxatga olinadigan aholini toifasi” statistik maqsadlar uchun ishlatiladigan to‘plamdir. Bu aholining bir qismini yoki ro‘yxatga olinadigan barcha aholini aks ettirishi mumkin. Mamlakatda bir yoki bir nechta ro‘yxatga olinadigan aholi toifalari (turli statistik maqsadlar uchun) ajratilishi mumkin, ammo xalqaro taqqoslanishlar uchun ishlatiladigan ro‘yxatga olinadigan aholi toifasi doimo mavjud bo‘lishi kerak.
Halqaro taqqoslashlar uchun “odatdagi yashovchi aholi” toifasidan foydalanish kerak. Bu toifaga mamlakatda ro‘yxatga olish vaqtida o‘z yashash joyiga ega bo‘lgan va kamida 12 oyni tashkil etadigan vaqt mobaynida yashab kelayotgan shaxslardan iborat.
Aholining turli guruhlari mavjud bo‘lib, undagi noaniqlik mamlakatning odatda yashaydigan aholisi tarkibiga kiritilishi mumkin. Ular tarkibiga quyidagi shaxslar kiritilishi kerak:
- oddiy yashash konsepsiyasi qo‘llanilmaydigan 12 oylik mezonga javob berishidan qat’iy nazar ro‘yxatga olish vaqtida ishtirok etadigan shaxslar;
- ro‘yxatga olish vaqtida mamlakatda mavjud bo‘lishidan qat’iy nazar, ro‘yxatga olish mamlakatida ko‘p vaqt yashab, bir yildan ortiq mamlakatda muntazam ravishda istiqomat qiluvchi shaxslar;
- chet elda bo‘lish muddatidan qat’iy nazar, mamlakat tashqarisida bo‘lgan harbiy xizmatchilar, dengizchilar va diplomatik xodimlar va ularning oilalari;
- mamlakatda normal yashyash mezonlariga rioya qilish sharti bilan ishlaydigan chet elliklar;
- odatda mamlaktda yashovchi savdo va baliq ovlash kemalari guruhlari, ammo ro‘yxatga olish vaqtida dengizda yurganlar;
- noqonuniy ko‘chib kelgan shaxslar, qonuniy maqomiga ega bo‘lmagan muhojirlar, mamlakatda normal yashyash mezonlariga mos kelish sharti bilan;
- oilalari odatda ro‘yxatga olish vaqtida mamlakatda yashaydi va ro‘yxatga olish vaqtidan oldin 12 oylik davrda tug‘ilgan bolalar;
- mamlakatda qolish muddati bir yil bo‘lgan shaxslar;
Quyidagi shaxslar mamlakatning keng tarqalgan aholisidan chiqarilishi kerak:
- bir yildan ortiq vaqt mobaynida muntazam ravishda istiqomat qiluvchi shaxslar, agar ular ro‘yxatga olish davrida mamlakatda mavjud bo‘lmasa-da, ko‘p vaqt davomida ro‘yxatga olish mamlakatida yashamasa;
- chet ellik harbiy xizmatchilar, dengizchilar, diplomatik xodimlar va ularning oilalari, ularning qolish muddatidan qat’iy nazar;
- mamlakatda bir yildan kamroq, hatto kamida bir kun bo‘lgan shaxslar;
Axborot xizmati